آنتیموان
آنتیموان (Sb)
آنتیموان یک عنصر شیمیایی با نماد Sb و عدد اتمی 51 است که در گروه 15 (نیتروژن) جدول تناوبی قرار دارد.
این عنصر به‌صورت طبیعی در پوسته زمین یافت می‌شود و معمولاً در ترکیب با سولفیدها و سایر مواد معدنی حضور دارد.
آنتیموان یک متالوئید نادر و کاربردی است که در صنایع الکترونیک، شیمیایی، آتش‌نشانی و آلیاژهای مقاوم کاربرد دارد.
مهم‌ترین ترکیب آن، Sb₂O₃، در مواد ضدآتش به کار می‌رود.
اگرچه این عنصر در بسیاری از صنایع ضروری است، اما دارای سمیت بالا بوده و باید با احتیاط استفاده شود.
ویژگی‌های شیمیایی آنتیموان:
- آنتیموان دارای ویژگی‌های فلزی و غیرفلزی (متالوئیدی) است.
- در برابر اسیدهای رقیق مقاوم است، اما در برابر اسید نیتریک و اسید سولفوریک غلیظ واکنش نشان می‌دهد.
- در تماس با هوا، لایه‌ای از اکسید آنتیموان (Sb₂O₃) روی سطح آن تشکیل می‌شود که از اکسید شدن بیشتر جلوگیری می‌کند.
Antimony
Chemical element
Antimony is a chemical element with symbol Sb and atomic number 51. A lustrous gray metalloid, it is found in nature mainly as the sulfide mineral stibnite. Wikipedia
Symbol: Sb
Atomic number: 51
Electron configuration: [Kr] 4d105s25p3
Atomic mass: 121.76 u ± 0.001 u
Discovered: 3000 BC
Melting point: 630.6 °C
خواص فیزیکی عنصر آنتیموان
عدد اتمی: ۵۱
جرم اتمی: ۱۲۱٫۷۵
نقطه ذوب : C° ۶۳۰٫۶۳
نقطه جوش : C° ۱۵۸۷
شعاع اتمی : Å ۱٫۵۳
ظرفیت: ۳و۵
رنگ: خاکستری سیاه
حالت استاندارد: جامد
رنگ: خاکستری نقره‌ای درخشان
نقطه ذوب: 903.78 K (1167.13 °F)
حالت: جامد
نقطه جوش: 1860 K ( 2889 °F )
جنس : شبه فلز
شعاع اتم: Å ۱٫۵۳
کاشف: Tholden
شعاع کووالانس: 138 pm
عدد اتمی: ۵۱
شعاع الکترووالانس:
عدد جرمی:
رسانایی الکتریکی: ۲٫۸۸ * 106/m اهم
نام یا شماره گروه: 15 -VA
رسانایی گرمایی : W/m*K24.3
دور تناوب: ۵
ظرفیت گرمای ویژه: 210 J/kg*K
نام بلوک: p
حجم مولی: ۱۸٫۱۹ ש۶-۱۰متر مکعب بر مول
آرایش الکترون: Kr4d10 5s2 5p3
الکترونگاتیوی: ۲٫۰۵ درجه پاولینگ
جرم حجمی: 6697 kg/m3
اعداد اکسایش: ±۱ اسیدی ملایم
انواع ترکیبات آنتیموان
- آنتیموان تری‌اکسید (Sb₂O₃): پرمصرف‌ترین ترکیب آنتیموان که به عنوان عامل ضدآتش در پلاستیک‌ها و منسوجات استفاده می‌شود.
2. آنتیموان پنتااکسید (Sb₂O₅): در صنایع شیمیایی و تولید کاتالیزورها کاربرد دارد.
3. آنتیموان سولفید (Sb₂S₃): در تولید مواد منفجره، کبریت و آتش‌بازی استفاده می‌شود.
4. آنتیموان کلرید (SbCl₃ و SbCl₅): در تولید رنگ‌ها و داروها به کار می‌رود.
روش‌های استخراج آنتیموان
آنتیموان معمولاً از سنگ معدن استیبنیت (Sb₂S₃) استخراج می‌شود. روش‌های اصلی تولید شامل:
1. ذوب مستقیم سنگ معدن: حرارت دادن استیبنیت با مواد احیاکننده مانند کربن یا آهن.
2. فرآیند فلوتاسیون: استفاده از مواد شیمیایی برای جدا کردن آنتیموان از ناخالصی‌ها.
3. الکترولیز محلول‌های آنتیموانی: روش مدرن‌تر که خلوص بالاتری دارد.
کاربردهای آنتیموان
در تولید دیودها، ترانزیستورها و قطعات نیمه‌هادی استفاده می‌شود.
- در ساخت آلیاژهای سرب-آنتیموان برای تقویت صفحات باتری‌های اسیدی.
- ترکیبات آنتیموان (مثل Sb₂O₃) در تولید مواد ضدحریق برای پلاستیک‌ها، پارچه‌ها و رنگ‌ها استفاده می‌شود.
- اضافه کردن آنتیموان به سرب و قلع باعث افزایش سختی و مقاومت به خوردگی می‌شود.
- در تولید سرب باتری‌های خودرو، گلوله‌ها، بلبرینگ‌ها و خطوط لوله مقاوم در برابر اسید استفاده می‌شود.
- در تولید شیشه‌های مخصوص، مانند شیشه‌های اپتیکی و کریستالی، برای حذف رنگ‌های ناخواسته.
- ترکیبات آنتیموان در تولید داروهای ضدانگل (مثل درمان لیشمانیاز یا سالک) به کار می‌روند.
- در تولید برخی رنگ‌ها و مواد آرایشی استفاده می‌شود.
خطرات و سمیت آنتیموان
- آنتیموان و ترکیبات آن سمی هستند و می‌توانند از طریق استنشاق، بلع یا تماس پوستی وارد بدن شوند.
- قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آنتیموان ممکن است باعث بیماری‌های ریوی، تحریک پوست و مشکلات گوارشی شود.
- آنتیموان مشابه آرسنیک رفتار می‌کند و مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به مسمومیت شدید و حتی مرگ شود.
- استانداردهای زیست‌محیطی سختگیرانه برای کنترل انتشار آنتیموان در صنایع وجود دارد.
آنتیمونی ( آنتیموآن) استاندارد مرک
در پکیج: 100 سی سی*
مختصر: Antimony ICP standard
کد محصول مرک: 170302
قابلیت محلول شدن: (20 °C) not applicable
انبوهی: 1.033 g/cm3 (20 °C)
میزان اسیدی: (H2O, 20 °C)