اسید فسفریک|فسفریک اسید

فسفریک اسید

اسید فسفریک یا فسفریک اسید به انگلیسی Phosphoric acid  ، یک اسید ضعیف با فرمول شیمیایی H3PO4 است.

اسید فسفریک به‌طور معمول به عنوان یک محلول غلیظ بی‌رنگ با غلظت ۸۵٪ در آب مشاهده می‌شود که ترکیب خالص آن یک جامد بی‌رنگ است.

اسید فسفریک معمولاً در آزمایشگاه‌های شیمی به عنوان محلول آبی ۸۵٪ مشاهده می‌شود که یک مایع شربتی بی‌رنگ، بی‌بو و غیر فرار است.

خطرات اسید فسفریک

اسید فسفریک اگر چه تعریف دقیق اسید قوی را برآورده نمی‌کند، اما محلول ۸۵٪ آن بازهم می‌تواند پوست را به شدت تحریک کرده و به چشم آسیب برساند.

خصوصیات اسید فسفریک

فرمول مولکولی :    H3PO4

جرم مولی :   98.00 g/mol

شکل ظاهری : (white solid or colourless viscous liquid (>42 °C

چگالی :       1.885( g/mL (liquid

1.685 g/mL (85 % solution)

2.030 g/mL (crystal at 25 °C)

دمای ذوب :  ۴۲٫۳۵ °C (anhydrous)

۲۹٫۳۲ °C (hemihydrate)

دمای جوش : ۱۵۸ °C (decomp)

انحلال‌پذیری در آب :        5.48 g/mL

اسیدی: (pKa)        2.148 7.198 12.375

گرانروی :    2.4–9.4 cP (85% aq. soln.)

147 cP (100 %)

Phosphoric acid

Chemical compound

Phosphoric acid, also known as orthophosphoric acid or phosphoric(V) acid, is a weak acid with the chemical formula H ₃PO ₄. The pure compound is a colorless solid. All three hydrogens are acidic to varying degrees and can be lost from the molecule as H⁺ ions.

Formula: H3PO4

Molar mass: 97.994 g/mol

IUPAC ID: Phosphoric acid

Density: 1.88 g/cm³

CAS ID: 7664-38-2

Boiling point: 158 °C

Melting point: 42.35 °C

کاربردهای اسید فسفریک

کاربرد اسید فسفریک در صنعت

فسفریک اسید از جمله پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در صنعت است. از آن در تولید کودهای شیمیایی فسفاته، پاک‌کننده‌های صابونی و غیرصابونی، تصفیه آب، خوراک دام و داروسازی، مکمل‌های خوراک دام و طیور (دی و منو کلسیم فسفات)، مواد فسفاته شوینده‌ها، تصفیه پساب‌ها، ، ضد حریق کردن برخی سطوح و عوامل بازدارنده اشتعال، به عنوان ماده افزودنی در نوشابه‌های گازدار و نیز جهت تمیزکردن و جرم‌گیری سطوح فلزی به‌کار می‌رود.

اسید فسفریک همچنین ۳۷ درصد در دندانپزشکی قبل از ترمیم‌های کامپوزیت و باندینگ‌ها استفاده می‌شود.

فسفریک اسید خوراکی را از افزودن آب به P4O10 می‌سازند.

کاربرد اسید فسفریک در کشاورزی

کاربرد اصلی اسید فسفریک برای ساخت کودها است که تقریباً ۹۰٪ از تولید آن را شامل می‌شود. فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان به شمار می‌رود.

فسفات های آلی ترکیباتی هستند که انرژی لازم برای بیشتر واکنش‌هایی که در سلول‌های زنده اتفاق می‌افتند را مهیا می‌کنند؛ بنابراین خاک های غنی با کودهای فسفاتی رشد گیاهان را بالا می‌برند. افزایش غلظت فسفات در سطح آب ها همچنین رشد گیاهان آبزی را بالا می‌برد.

 اضافات کودهای شیمیایی می‌توانند باعث تحریک رشد گیاهان در آب‌های دریاچه‌ها و آب‌های جاری بشوند. آب فاضلاب‌ها که شامل فسفات است می‌تواند تأثیر یکسانی داشته باشد.

کاربرد اسید فسفریک در صنایع غذایی

از اسید فسفریک گرید غذایی (E338[۳]) در تولید غذاهای اسیدی و نوشابه‌های گازدار مانند انواع کولاها استفاده می‌شود.

 به‌کارگیری این ماده سبب دادن طعم تندی به غذا شده، و از آنجا که به صورت انبوه تولید می شود، با قیمتی ارزان و حجمی فراوان در دسترس می‌باشد.

 قیمت پایین و حجم زیاد تولید این ماده، آن را در مقایسه با طعم دهنده‌های طبیعی نظیر زنجبیل برای دادن طعم تندی، یا اسید سیتریک که از لیمو (lemon) و عصاره لیموترش (lime) که برای دادن طعم ترشی بکار می‌رود، در رتبه بالاتری قرار داده‌است. باید توجه داشت اسید فسفریک موجود در نوشابه می‌تواند باعث فرسایش دندان شود. همچنین اسید فسفریک می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه، به ویژه در افرادی که قبلاً سنگ کلیه داشته‌اند، گردد.

کاربرد اسید فسفریک در شوینده ها

در تولید شوینده ها اسید فسفریک برای نرم کردن آب بکار می‌رود. یون های کلسیم (II) و منیزیم (II) که باعث سختی آب می شوند، اگر از بین نروند با صابون تشکیل رسوبات غیرقابل حل می‌دهند که سبب ایجاد لکه بر روی لباس‌ها در هنگام شستشو می‌شوند. نمک های فسفات از اسید فسفریک به طور وسیع در شوینده ها به‌عنوان builder به‌کار می‌رود. بیشتر گستره ترکیبات فسفر در مخلوط شوینده های جامد است که سدیم تری پلی فسفات یکی از آنهاست.Na5P3O10، به عنوان نرم‌کننده آب، سدیم تری پلی فسفات با کلسیم (II) و منیزیم (II) پیوند برقرار می‌کند و تشکیل اجزاء محلول را می‌دهد که کمپلکس یا کلیت است. این کمپلکس‌ها از واکنش کلسیم (II) و منیزیم (II) با صابون ممانعت به عمل می‌آورند تا رسوب ایجاد نشود.

کاربرد اسید فسفریک در پزشکی و دندانپزشکی

از اسید فسفریک در دندانپزشکی و اورتودنسی به‌عنوان عامل آماده‌سازی (Etching) مینا و عاج دندان جهت تمیز کردن و افزایش اصطکاک سطح دندان استفاده می‌شود.

همچنین از اسید فسفریک به‌عنوان کاتالیست در ساخت آسپیرین بخاطر داشتن یون هیدروژن فراوان و آلایندگی کمتر در مقایسه با اسید کلریدریک و سولفوریک استفاده می‌شود.

اسید فسفریک با فرمول H3PO4 به عنوان اورتوفسفریک اسید در پزشکی شناخته می‌شود و نمک ان اورتوفسفات است که یکی از درمان‌های اصلی در انواعی از سنگ‌های کلیوی است که در تیپ III نوع جذبی هیپرکلسیوری، به دلیل نشت فسفات از کلیه، دیده می‌شود.

کاربرد اسید فسفریک در زدودن زنگ آهن

از اسید فسفریک می‌توان مستقیماً برای زدودن زنگ آهن (اکسید آهن III) از ابزارهای آهنی یا فولادی و تبدیل آهن به فسفاتهای محلول در آب استفاده نمود.

پس از زدودن زنگ آهن فسفات آهن تولید شده تبدیل به ترکیب فسفات آهن سیاه شده که خود به عنوان عامل جلوگیری از خوردگی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

اسید فسفریک به عنوان کاتالیزور در صنایع پتروشیمی کاربرد دارد.

ارتو فسفریک اسید 85% مرک یا اسید فسفریک مرک

کد محصول مرک:   100573

نام ماده :      ortho-Phosphoric acid 85%

for analysis EMSURE

فرمول شیمیایی :     H3PO4

Cas Number  :    7664-38-2

چگالی         1.71 g/cm3 (20 °C)

دمای ذوب    21 °C

شرایط نگهداری      Store above +15°C